ستایش نور

مجموعه ی باغ و کاخ فین

"یکی از مجموعه بناهای غیر مذهبی کاشان در روستای فین واقع شده است. این مجموعه که در شش کیلومتری جنوب غربی شهرستان کاشان ـ یا به قول مورخان در شهر دار المومنین ـ واقع شده، شامل بناهای زیبایی در یک باغ مصفاست. از آنجا که این مجموعه ی زیبا نزدیک یکی از قدیمی ترین سکونتگاههای ایرانیان، یعنی تپه معروف و باستانی سیلک ـ که تاریخ آن به هزاره ی پنجم ق.م می رسد ـ واقع شده، مستلزم بررسی و تحقیقات بیشتری است.

گر چه از احداث اولیه باغ و کاخ فین، اطلاعات جامعی در دست نیست، ولی به نظر می رسد از صدر اسلام در محل مجموعه ی کنونی بناهایی وجود داشته که احداث آنها را به شاهان صفاری، آل بویه، سلجوقی و ایلخانی نسبت داده اند.

توسعه و گسترش باغ فین کاشان به دوره ی صفوی باز می گردد؛...

مانند دیگر شهرهای ایران، گسترش بناهای مذهبی و غیر مذهبی در کاشان به حدود سال ۱۰۰۰ هجری، دوره ی سلطنت شاه عباس بر می گردد...

بنا سازی در باغ فین در دوره دیگر شاهان صفوی نیز ادامه یافت؛ در زمان شاه صفی بنای دو طبقه ای با چوب و آهن بر فراز بام شتر گلوی شاه عباس به نام کلاه فرنگی ساخته شد...

شاه صفی با ملا حظه ی آب فراوان در باغ فین حوض خانه را به این مجموعه اضافه کرد. در حال حاضر مجموعه ی باغ شامل این قسمتهاست: سر در ورودی، ساختمان دو طبقه وسط باغ، سرپوشیده فتحعلیشاهی، بنای کریمخانی، حمامهایی از عهد صفوی و قاجاریه، بنای معروف به شتر گلوی شاه عباس، ساختمان نظام الدوله، که در سال ۱۳۴۵ش تبدیل به موزه شد، و همچنین بقایای کاروانسراهایی از دوره ی صفوی که در محوطه ای محصور و پوشیده از درختان سرو و کاج قرار دارد.

مهمترین بنای باغ فین در عهد صفوی صفه ی شاه عباسی است که ایوان و شاه نشینهایی در طرفین دارد. زیر این ساختمان چشمه ی آبی معروف به چشمه سلیمانی در جریان است که به استخر بزرگی که همیشه مملو از آب است منتهی می گردد. از دیگر قسمتهای باغ، صفه ی معروف به صفه ی سلیمانی است که در حدود ۱۱۰۰ هجری به مجموعه اضافه شده است. این بنا برای استراحت کاروانیان و کسانی که مدتی را در باغ می گذراندند ساخته شده است. در حال حاضر قسمت اعظم بناهای سلیمانی، بجز حوض خانه از بین رفته است. بنای باغ فین کاشان در عهد افشاریه، زندیه و قاجاریه هم مورد استفاده بوده و در این دوره ها بناهای متعددی به این مجموعه اضافه شده است.

باغ فین کاشان شاهد یکی از فجایع دوره قاجاریه نیز بوده است. می دانیم که صدر اعظم با لیاقت ایران، امیر کبیر، پس از عزل به کاشان تبعید و به دستور ناصرالدین شاه در یکی از حمامهای این باغ (حمام قاجاریه) به قتل رسید..." (1)